Autisme en hooggevoeligheid
Bij het opzoeken van informatie over autisme kom je ook vaak de term hooggevoeligheid (HSP) tegen. Ik werd nieuwsgierig en begon over HSP te lezen. De informatie bracht me in verwarring. De vraag: ‘ben ik dan misschien niet autistisch maar een HSP’er’, kwam bij mij naar boven. Er zijn op het eerste oog namelijk veel overeenkomsten tussen autisme en hooggevoeligheid, omdat veel mensen met autisme hooggevoelig zijn. Een HSP’er hoeft echter geen autist te zijn.
Verschil tussen HSP en autisme
Waarin zit dan het verschil? Op basis van wat ik erover gelezen heb, worden door iemand met HSP o.a. verdrietige en depressieve gevoelens van anderen overgenomen. De HSP’er erváárt de gevoelens van de ander. De HSP’er kan ook bang zijn een ander te kwetsen of zegt liever geen ‘nee’, omdat de HSP‘er bang is dat de ander zich afgewezen voelt. Dit is een wezenlijk verschil met hoe ik zaken zelf ervaar. Ik ben weliswaar extreem gevoelig voor de sfeer die ergens hangt en ik heb feilloos door wanneer iemand iets anders bedoelt dan hij feitelijk zegt. En ik kan beoordelen dat een ander bijvoorbeeld verdrietig of depressief is, maar ik neem die gevoelens niet óver. Bij verdriet na een overlijden denk ik vrij snel, zeker als het een om een ouder persoon gaat, ‘er is een tijd van komen en een tijd van gaan, het hoort bij het leven’. Ik ben me ervan bewust dat dit niet een emotionele maar een rationele gedachte is en dat dit bij een buitenstaander waarschijnlijk heel hard overkomt. Ik heb daar in het verleden al vaker problemen door ondervonden, omdat mensen je als bot beschouwen en niet begrijpen hoe je zo’n opmerking kan maken. Ik probeer dergelijke situaties tegenwoordig te vermijden door me stil te houden.
Ik ben een hooggevoelige autist
Voor mij is duidelijk dat ik geen HSP’er ben, maar een hooggevoelige autist. Ik reageer heel vaak anders dan door de sociale norm wordt verwacht. Bij vragen als: heb je zin om langs te komen voor een kopje koffie, een verjaardag of mee te doen aan een teamuitje of speurtocht, zeg ik vaak nee en/of bedenk ik een reden om niet te gaan. Ik voel me ongemakkelijk in dergelijke situaties. Ik krijg stress als ik met verschillende mensen moet samenkomen, helemaal als ik ze niet goed ken. Het is niet dat ik niet wil voldoen aan sociale verwachtingen, maar de overprikkeling voorafgaand en tijdens dergelijke evenementen is te groot.Wat betreft ‘nee’ zeggen tegen iemand; ook ik vind dat af en toe lastig. Het verschil met een HSP’er is echter dat ik niet bang ben voor een ander zijn emoties, maar dat ik bang ben voor de reactie die er komt op mij als persoon. Ik werd en word altijd als de negatieveling bestempeld. Ik wijk weer eens af van wat van je wordt verwacht: ‘je moet niet zo moeilijk doen, het wordt hartstikke gezellig’. Het is voor anderen moeilijk te begrijpen dat mijn nee voortkomt uit zelfbescherming. Dat meegaan in wat een ander wil mij teveel kost. Dat ja zeggen als consequentie heeft dat ik daar achteraf last van heb. Heb ik dan geen emoties? Ja, zeker wel. Het sluit alleen niet aan bij de momenten dat de norm emoties ervaart.
Ik neem veel zaken waar
Waar ik regelmatig last van heb, is dat ik bepaalde zaken denk waar te nemen waar ik niet exact de vinger op kan leggen. Iemand die bijvoorbeeld het ene moment heel enthousiast – en het andere moment in het geheel geen contact met mij maakt. Dan ben ik druk in mijn hoofd bezig met vragen als: ‘is er iets gebeurd waar deze verandering door kan worden verklaard?’. Wat mij, vind ik, dan weer kenmerkt in mijn autisme is dat ik deze waarneming dan op de man af kan vragen: ‘ik heb het idee dat je afstand houdt, is er iets aan de hand?’. Vaak krijg je dan sociaal wenselijke antwoorden. Ik kan echter niets met die sociaal wenselijke antwoorden, want ik heb zo geen idee wat voor persoon ik tegenover mij heb. Dat maakt het ingewikkeld. Ik probeer dan eerdere ervaringen aan elkaar te koppelen: wanneer werd welk gedrag vertoond en tijdens wat voor situatie was dat. Het overdenken kan heel lang duren en geeft continue drukte in mijn hoofd, maar levert vaak helemaal geen duidelijkheid.
Voor- en nadeel van autisme ten opzichte van HSP
Ik vind als voordeel van mijn autisme ten opzichte van HSP dat ik niet de emotionele last van een ander ook nog eens op mijn schouders draag. Het nadeel van mijn autisme ten opzichte van HSP is dat ik als niet sociaal word gezien. Niet omdat ik daadwerkelijk niet sociaal ben, maar omdat mijn manier van sociaal zijn afwijkt van de norm.
Ik ben wie ik ben en mag zijn wie ik ben
Gaandeweg ben ik op het gebied van ‘sociaal’ zijn steeds wat liever voor mezelf geworden. Ik weet dat mijn manier afwijkt van de norm. Het is nog steeds niet altijd even makkelijk om als ‘anders’ en niet sociaal te worden gezien, maar het is wat het is. Ik hoef van mezelf niet altijd meer vol spanning verplicht ergens aan mee te doen; ik hoef niet meer altijd te doen alsof. En heb ik wel een keer zin in een feestje of een sociale bijeenkomst dan kies ik daar vrijwillig voor. Omdat ik dat op dat moment leuk vind. Naast de strijd die ik in het dagelijkse leven al moet aangaan, leer ik nu steeds beter dat ik niet elke dag de strijd met mezelf hoef aan te gaan. Ik ben wie ik ben en ik mag zijn wie ik ben.
Bij het opzoeken van informatie over autisme kom je ook vaak de term hooggevoeligheid (HSP) tegen
